De Europese maretak wordt al sinds duizenden jaren in tal van geneeskundige tradities als medicinale plant gebruikt. Sinds tientallen jaren wordt maretakextract in Europa gebruikt om de immuunfunctie bij kanker te verhogen, precies zoals in Azië vele Chinese kruiden worden gebruikt om de energiestroom in het lichaam in evenwicht te brengen. In de westerse wetenschap zijn de extracten van maretak grondig bestudeerd en er zijn honderden wetenschappelijke artikelen gepubliceerd over praktisch alle aspecten van de klinische toepassing ervan.

De klinische protocollen voor het gebruik van maretak bij de behandeling van kanker zijn oorspronkelijk ontwikkeld door Rudolf Steiner (1861-1925). Sinds die tijd hebben farmacologische onderzoeken en klinische studies aangetoond dat de plant een breed scala aan tumorbestrijdende eigenschappen bezit en het cellulaire immuunsysteem helpt herstellen.

  • De heilzame werking van maretak

    Maretak blijkt zowel het leven te verlengen als de levenskwaliteit te verbeteren. Onderzoekers die baarmoederkanker bestuderen berichten dat ‘maretakpreparaten zoals Iscador en Abnoba Viscum het effect hebben de algehele levensverwachting van patiënten met cor-pus uteri-kanker te verlengen’.

    Een ander onderzoek, waarin patienten gedurende vijf jaar werden gevolgd, maakte melding van ‘een significant verbeterde levenskwaliteit en significante vermindering van hardnekkige tekenen/symptomen’. In talloze studies zijn deze gunstige werkingen bevestigd. Onderzoek heeft ook een scala aan andere klinische voordelen aangetoond:

    • Wordt doorgaans goed verdragen.
    • Lage toxiciteit.
    • Slechts lichte koortsachtige symptomen.
    • Minder pijn door een hoger endorfineniveau.
    • Verlenging van de levensduur van patiënten met borstkanker, eierstokkanker, baarmoederkanker en baarmoederhalskanker.
  • Een versterkte immuunfunctie

    Recent onderzoek heeft een versterkte immuunfunctie en genezing bevestigd bij het gebruik van maretak bij patiënten met verschillende soorten kanker, waaronder een uitgebreid scala aan kankers van het spijsverteringsstelsel en de geslachtsorganen. Er zijn ook studies naar immuunondersteuning en -herstel bij gezonde mensen gedaan, met als resultaat:

    • Een hoger niveau van cellulaire immuniteit, ons voornaamste verdedigingsmechanisme tegen kanker (eosinofielen).
    • Grotere aantallen natural-killercellen en een toegenomen activiteit daarvan.
    • Een hoger niveau van kankerbestrijdende T-cellen en T-helper- cellen.
    • Een toename van de signaalchemicaliën van het immuunsysteem (cytokinen).
    • Een hoger niveau van beschermende antilichamen en van de B- cellen die ze aanmaken.
    • DNA-herstel na chemo- en radiotherapie bij patiënten met vrijwel alle soorten kanker.

    Een genormaliseerde lichaamstemperatuur Het therapeutisch gebruik van maretak helpt het natuurlijke temperatuurritme weer op gang te brengen en verhoogt de inwendige tem peratuur met ongeveer 0,6 °C. Deze toename van de temperatuur gaat de slechte bloedsomloop en het lagere spijsverteringstempo tegen die veel kankerpatiënten hebben en die tot uitdrukking komen in chronisch koude handen en voeten. Een verhoging van de inwendige temperatuur en het herstel van het circadiaans ritme lijkt een belangrijke indicator van immuunherstel te zijn. Een genormaliseerde lichaamstemperatuur correleert eveneens met een betere uitkomst en overlevingskans.

Patient's experience at MCC



At the Medical Center Cologne, approximately 85 percent of patients receive mistletoe. Mistletoe is provided as a simple subcutaneous injection twice a week, preferably in the early morning.



Maretak is momenteel in Noord- en Midden-Europa het meest gebruikte antikankermedicijn. Wel 70 procent van alle kankerpatiënten krijgt een maretakpreparaat, dat gewoonlijk wordt vergoed door de ziektekostenverzekering, zodat maretak vaker voorgeschreven wordt dan enig ander kankerbestrijdend medicijn, inclusief immunotherapieën zoals interleukine-2, alle vormen van chemotherapie, en angiogeneseremmers. Maretak wordt tweemaal per week toegediend als een eenvoudige subcutane injectie, bij voorkeur vroeg in de ochtend.Evenals het dendritische vaccin dient het maretakextract in een reeks injecties toegediend te worden om een significante immuunrespons op te wekken en in stand te houden. In het Medical Center Cologne krijgt ongeveer 85 procent van de patiënten maretak.

Gewoonlijk vinden ze het na enkele instructies eenvoudig zichzelf deze injecties toe te dienen, net onder het huidoppervlak met behulp van een kleine insulinespuit en een zeer fijne naald. In het begin wordt de injectie iedere drie dagen herhaald.  In de meeste protocollen wordt maretak gedurende een periode van meerdere maanden tot meerdere jaren tweemaal per week in de ochtend toegediend.  Injecties worden doorgaans ’s ochtends gegeven, wanneer de inwendige temperatuur lager is. Op basis van de vooruitgang van de individuele patiënt kunnen de injecties daarna periodiek in intervallen van zes weken worden voorgeschreven.

  • Referenties

    i] Gorter R, Stein J, Stoss M, Linder M: Prospektive, longitudinale, dosis-eskalierende, randomisierte Phase I/II Studie mit Iscador QuFrF und Iscador Qu Spezial mit HIV-positiven, Krebspatienten und gesunden, nicht- rauchenden Probanden. Forsch Komplementärmed (1996) 3: 169-175 [ii] Van Wely M, Stoss M, Gorter RW: Toxicity of a standardized mistletoe extract in immunocompromized and in healthy individuals. Am J Therapeutics (1996) 6(1): 37-43 [iii] Stoss M, van Wely M, Musielsky H, Gorter RW: Study on local inflammatory reactions and other parameters during subcutaneous mistletoe application in HIV-positive patients and HIV-negative subjects over a period of 18 weeks. Arzneim Forsch/Drug Res (1999) 49(I) 4: 366-373 [iv] Müller EA: Viscum album oligosaccharide activating human natural cytotoxicity is an interferon production inducer. Cancer Immunol Immunother (1990) 32: 221-227 [v] Hajto T, Hostanska K, Feri K, Rordorf C, Gabius HJ: Increased secretion of tumor necrosis factor-alpha and interleukin-1, and interleukin-6 by human mononuclear cells, exposed to galactoside lectin from clinically applied mistletoe extract. Cancer Res (1990) 50: 3322-3326 [vi] Mannel DN, Becker H, Gundt A, Kist A, Franz H: Induction of tumor necrosis factor expression by a lectin from Viscum album. Cancer Immunol Immunother (1991) 33:177-182 [vii] Müller EA, Hamprecht K, Anderer FA: Biological characterization of a common extract of Viscum album enhancing human NK cytotoxicity. Immunopharmacology (1989) 19: 69-77 [viii] Hamprecht K, Handgretinger R, Voetsch W, Anderer FA: Mediation of human NK-activity by component in extract of Viscum album. Int J Immunopharmacol (1987) 9: 199-209[ix] Bloksma N, Dijk HV, Korst P, Willer JM: Cellular and humoral adjuvant activity of mistletoe extract. Immunobiol (1979) 156: 309-319 [x] Metzner G, Franz H, Kindt A, Fahlbusch G, Suus J: The in vitro activity of lectin-1 from mistletoe (ML-1) and its isolated A and B chains in functions of macrophages and polymorphonuclear cells, Immunobiol (1985) 169: 461- 471 [xi] Hajto T, Immunomodualatory effect of Iscador: a Viscum album preparation. Oncology (1986) 43 (suppl. 1): 51-61 [xii] Hajto T et al: Modulatory potency of the S-galactoside-specific lectin from mistletoe extract (Iscador) on the host defence system in vitro in rabbits and patients. Cancer Res (1989) 49: 4803-4808 [xiii] Kuttan G, Vasudevan DM, Kuttan R: Tumour reducing activity of an isolated active ingredient from mistletoe extract and its possible mechanism of action. J Exp Clinical Cancer Research (1992) 11: 7-12 [xiv] Bussing A, Suzart K, Schweizer K: Differences in the apoptosis-inducing properties of Viscum album extracts. Anti-cancer Drugs (1997) 8 (suppl. 1): 9-14 [xv] Riberau G, Jung MI, Dominique DS, Beck JP: Comparison of the effects of fermented and unfermented mistletoe preparations on cultured tumor cells. Oncology (1986) 45: 172-179 [xvi] Fischer S: Stimulation der Immunabwehr durch Mistelinhaltsstoffe. Hippokrates Verlag, Stuttgart (1996) [xvii] Laue HB: Kontrollparameter während der Viscum-Therapie. In: Scheer R, Becker H, Berg PA: Grundlagen der Misteltherapie. Hippokrates Verlag, Stuttgart (1996): 399-418 [xviii] Laue B v: Wärmeorganisation und Krebserkrankung. Erfahrungsheilkunde (1994) 43(2): 63-70 [xix] Fintelmann V: Intuitive Medizin. Hippokrates Verlag, Stuttgart (1987)


    Grossarth-Maticek R, Ziegler R. Randomized and non-randomized prospective controlled cohort studies in matched pair design for the long-term therapy of corpus uteri cancer patients with a mistletoe preparation (Iscador). Eur J Med Res. 2008 Mar 31;13(3):107-20. Beuth J, Schneider B, Schierholz JM. Impact of complementary treatment of breast cancer patients with standardized mistletoe extract during aftercare: a controlled multicenter comparative epidemiological cohort study. Anticancer Res. 2008 Jan-Feb;28(1B):523-7. Loewe-Mesch A, Kuehn JJ, Borho K, Abel U, Bauer C, Gerhard I, Schneeweiss A, Sohn C, Strowitzki T, v Hagens C. [Adjuvant simultaneous mistletoe chemotherapy in breast cancer—influence on immunological parameters, quality of life and tolerability] [Article in German]. Forsch Komplementmed. 2008 Feb;15(1):22-30. Semiglazov VF, Stepula VV, Dudov A, Schnitker J, Mengs U. Quality of life is improved in breast cancer patients by Standardised Mistletoe Extract PS76A2 during chemotherapy and follow-up: a randomised, placebo-controlled, double-blind, multicentre clinical trial. Anticancer Res. 2006 Mar-Apr;26(2B):1519-29. Elsässer-Beile U, Leiber C, Wetterauer U, Bühler P, Wolf P, Lucht M, Mengs U.Adjuvant intravesical treatment with a standardized mistletoe extract to prevent recurrence of superficial urinary bladder cancer. Anticancer Res. 2005 Nov-Dec;25(6C):4733-6.


    Mabed M, El-Helw L, Shamaa S. Phase II study of viscum fraxini-2 in patients with advanced hepatocellular carcinoma. Br J Cancer. 2004 Jan 12;90(1):65-9. Gorter RW, van Wely M, Reif M, Stoss M. Tolerability of an extract of European mistletoe among immunocompromised and healthy individuals. Altern Ther Health Med. 1999 Nov;5(6):37-44, 47-8. Grossarth-Maticek R, Ziegler R. Randomised and non-randomised prospective controlled cohort studies in matched-pair design for the long-term therapy of breast cancer patients with a mistletoe preparation (Iscador): a re-analysis. Eur J Med Res. 2006 Nov 30;11(11):485-95. Grossarth-Maticek R, Ziegler R. Prospective controlled cohort studies on long-term therapy of ovairian cancer patients with mistletoe (Viscum album L.) extracts iscador. Arzneimittelforschung. 2007;57(10):665-78. Grossarth-Maticek R, Ziegler R. Randomized and non-randomized prospective controlled cohort studies in matched pair design for the long-term therapy of corpus uteri cancer patients with a mistletoe preparation (Iscador). Eur J Med Res. 2008 Mar 31;13(3):107-20. Grossarth-Maticek R, Ziegler R. Prospective controlled cohort studies on long-term therapy of cervical cancer patients with a mistletoe preparation (Iscador). Forsch Komplementmed. 2007 Jun;14(3):140-7. Epub 2007 Jun 22. Huber R, Rostock M, Goedl R, Lüdtke R, Urech K, Klein R. Immunologic effects of mistletoe lectins: a placebo-controlled study in healthy subjects. J Soc Integr Oncol. 2006 Winter;4(1):3-7.


    Dohmen W, Breier M, Mengs U. Cellular immunomodulation and safety of standardized aqueous mistletoe extract PS76A2 in tumor patients treated for 48 weeks. Anticancer Res. 2004 Mar-Apr;24(2C):1231-7. Schink M, Tröger W, Dabidian A, Goyert A, Scheuerecker H, Meyer J, Fischer IU, Glaser F. Mistletoe extract reduces the surgical suppression of natural killer cell activity in cancer patients. a randomized phase III trial. Forsch Komplementmed. 2007 Feb;14(1):9-17. Epub 2007 Mar 6. Heinzerling L, von Baehr V, Liebenthal C, von Baehr R, Volk HD. Immunologic effector mechanisms of a standardized mistletoe extract on the function of human monocytes and lymphocytes in vitro, ex vivo, and in vivo. J Clin Immunol. 2006 Jul;26(4):347-59. Epub 2006 May 17. Beuth J, Stoffel B, Ko HL, Buss G, Tunggal L, Pulverer G. [Immunoactive effects of various mistletoe lectin-1 dosages in mammary carcinoma patients] [Article in German]. Arzneimittelforschung. 1995 Apr;45(4):505-7. Schöffski P, Riggert S, Fumoleau P, Campone M, Bolte O, Marreaud S, Lacombe D, Baron B, Herold M, Zwierzina H, Wilhelm-Ogunbiyi K, Lentzen H, Twelves C; European Organization for Research and Treatment of Cancer New Drug Development Group. Phase I trial of intravenous aviscumine (rViscumin) in patients with solid tumors: a study of the European Organization for Research and Treatment of Cancer New Drug Development Group. Ann Oncol. 2004 Dec;15(12):1816-24. Klein R, Classen K, Berg PA, Lüdtke R, Werner M, Huber R. In vivo-induction of antibodies to mistletoe lectin-1 and viscotoxin by exposure to aqueous mistletoe extracts: a randomised double-blinded placebo controlled phase I study in healthy individuals. Eur J Med Res. 2002 Apr 30;7(4):155-63. Kovacs E, Hajto T, Hostanska K. Improvement of DNA repair in lymphocytes of breast cancer patients treated with Viscum album extract (Iscador). Eur J Cancer. 1991;27(12):1672-6. Kovacs E. The in vitro effect of Viscum album (VA) extract on DNA repair of peripheral blood mononuclear cells (PBMC) in cancer patients. Phytother Res. 2002 Mar;16(2):143-7.